Sâm Ngọc Linh là loại sâm rất quý hiếm của đông y Việt Nam, đã được xếp vào một trong 5 loại sâm quý giá nhất thế giới, tác dụng đứng ngang bằng với nhân sâm Hàn Quốc. Sâm Ngọc Linh được biết nhiều với tác dụng cầm máu, làm lành vết thương, xua tan mệt mỏi và hồi phục nhanh chóng.
1. Thời vụ
Với tiểu khí hậu vùng Ngọc
Linh, có thể trồng Sâm quanh năm (trừ các tháng mùa mưa chính) nhưng do phụ
thuộc vào điều kiện cây giống đủ tiêu chuẩn nên vụ trồng phổ biến từ tháng 7 -
9 hằng năm khi cây giống đạt 1 năm tuổi; ngoài ra, có thể trồng từ tháng 3-5
với cây giống lưu vườn hơn 1 năm tuổi. Không trồng vào những ngày nắng gắt hay
mưa lớn.
2. Thiết kế vườn và
chuẩn bị đất trồng
Thực hiện nghiêm ngặt yêu cầu
hạn chế tối đa những tác động bất lợi đến môi trường rừng, để vừa bảo vệ rừng,
vừa tạo môi trường sống thích hợp cho sâm trồng.Sâm có thể sinh trưởng - phát
triển tốt khi mọc sát gốc các cây gỗ, cây tái sinh.Trong thiết kế vườn và chuẩn
bị đất trồng, chỉ phát dọn tối thiểu dây leo, bụi rậm; tuyệt đối không được tác
động đến cây gỗ và cây tái sinh.
- Lựa chọn đất trồng: Lựa chọn
các vùng đất dưới tán rừng tự nhiên ở đai cao từ 1.500 m trở lên, còn giữ kết
cấu rừng tự nhiên và có độ che phủ rừng từ 70% trở lên, giàu mùn, đủ ẩm.
- Trong vùng lựa chọn, thiết kế
các băng chừa và băng trồng đồng mức, xen kẽ nhau,rộng 8 – 10mét và chừa lại
phần đỉnh trên cùng xuống đến băng trồng ít nhất 50mét.
+ Phát dọn dây leo, bụi rậm để
tạo các lối đi lại trong vườn Sâm: Lối đi lạigiữa các băng đồng mức,rộng 0,8
mét.Lối đi lại theo hướng dốc,rộng 0,8-1mét, thiết kếzích – zắc và với số lượng
tối thiểu để hạn chế xói mòn.
+ Đối với phần đỉnh dốc và băng
chừa, giữ nguyên hiện trạng, nghiêm cấm mọi tác động.
+ Đối với băng trồng, chỉ được
phát dọn dây leo, bụi rậm.Trong các băng trồng, thiết kế 3-4 luống trồng, mỗi
luống rộng 1,6 - 2,0 mét để trồng 3-4 hàng sâm. Giữa các luống, phát dọn dây
leo, bụi rậmtạo lối đi lại rộng
30-35cm.
- Chuẩn bị đất và trồng Sâm:
Trên các luống trồng đã được phát dọn dây leo, bụi rậm, giữ nguyên hiện trạng
mặt đất (không đánh rãnh lên luống; không thu dọn đá lẫn, gốc cây và thân gỗ
chết…; chỉ thu gom thân lá dây leo, cây bụi vừa phát dọn để ủ phân hữu cơ). Đào
hố trồng lan theo chiều nghiêng tự nhiên của khu vực trồng, theo quy cách và
thẳng hàng để tiện trong việc theo dõi, chăm sóc sau này.
3. Tiêu chuẩn cây giống
trước khi trồng
3.1. Cây giống gieo từ
hạt
Đối với cây giống 1 tuổi, phải
đảm bảo các yêu cầu xuất vườn để trồng như sau:
- Về hình thái: Lá có màu xanh
đến xanh đậm;
- Chiều cao thân trung bình: Từ
10 cm trở lên (lúc có 1 lá kép).
- Có đường kính củ từ 0,3 cm
trở lên; có từ 2- 3 rễ chính trở lên.
- Cây không bị bệnh hại trên
thân, rễ, củ; bệnh trên lá nhỏ hơn 5% diện tích lá.
3.2. Cây trồng từ đầu
mầm
Cây giống đầu mầm là phần mầm
của thân rễ (đoạn thân có các mắt) dài khoảng 3 - 4 cm (tính từ vị trí tiếp
giáp với thân khí sinh), phía trên chừa lại 1 đoạn thân khí sinh dài 5 - 7 cm.
4. Mật độ và cách trồng
- Khoảng cách, mật độ: Hàng
cách hàng từ 40-45 cm, cây cách cây từ 30-35 cm;mật độ khoảng 20.000 –25.000
cây/ha rừng (tính bình quân trên diện tích thiết kế, bao gồm diện tích rừng
không tác động).
- Cách trồng: Sử dụng cuốc nhỏ
hoặc công cụ cầm tay phù hợp để đào hố tròn có đường kính 8-10 cm, sâu 6-8 cm
để trồng.
+ Trồng từ cây con: Bứng nhẹ,
tách cây con trên vườn ươm hoặc trong khay, tránh xây xát và đứt rễ để đem đi
trồng.
Đặt cây con vào hố và điều
chỉnh sao cho thân cây theo phương thẳng đứng, cổ rễ ngang với mặt đất tự
nhiên; lấp đất và dùng tay ấn chặt đất xung quanh gốc cây; lấp đất theo hình
mâm xôi để tránh cây bị úng khi mưa; nên trồng thẳng hàng để dễ theo dõi và
tiện chăm sóc sau này; lưu ý không làm bể bầu, đứt rễ, dập nát cây khi trồng.
+ Trồng bằng đầu mầm: Sau khi
chuẩn bị xong đoạn mầm, có thể tiến hành trồng ngay; tương tự như trồng cây
con, đào một hốc nhỏ sâu 5 - 7 cm rồi đặt phần thân mầm vào đó, đoạn thân khí
sinh hướng lên trên, lấp đất và ấn chặt phần gốc.
- Sau khi trồng, tưới nhẹ để ổn
định cây, phủ một lớp lá khô lên mặt đất để giữ ẩm cho đất, hạn chế cỏ dại,
đồng thời lá khô sau khi phân hủy sẽ cung cấp một lượng mùn nhất định cho cây
sau này.
5. Chăm sóc vườn sâm
- Năm đầu sau khi trồng, thường
xuyên theo dõi, trồng dặm lại những cây chết (dặm các cây cùng lứa tuổi).
- Hằng năm,thường xuyên phát
dọn các dây leo, bụi rậm tái sinh và nhổ cỏ trong vườn trồng sâm; chỉ cần cắt,
nhổ cỏ cục bộ những cây sát gốc sâm; không cắt, nhổ cỏ khi cỏ không ảnh hưởng
đến cây sâm. Không làm cỏ trong mùa mưa, nhất là giai đoạn cây ngủ đông để hạn
chế rửa trôi, xói mòn đất.
- Kết hợp với việc làm cỏ, bón
bổ sung thêm mùn núi cho cây bằng cách phủ lên mặt đất gần gốc cây một lớp mùn
dày khoảng 2 cm, để giúp cây sinh trưởng tốt và cho năng suất cao. Có thể sử
dụng các chế phẩm vi sinh ủ với lá mục, lá khô tại chỗ…để bón bổ sung cho cây.
- Những năm mưa ít trong các
tháng mùa khô, đất trồng bị khô, cần tưới nước bổ sung để giúp cây sinh trưởng
được thuận lợi.
- Dọn dẹp cành cây đổ gãy xuống
vườn sâm; chăm sóc và khắc phục sớm những trường hợp cây bị tổn thương.
6. Phòng trừ dịch hại
Để phòng trừ dịch hại trên cây
Sâm Ngọc Linh hiệu quả, phải áp dụng triệt để biện pháp quản lý dịch hại tổng
hợp (IPM), chú trọng việc tạo điều kiện tốt nhất cho cây sâm sinh trưởng và
phát triển, cụ thể:
- Chọn cây giống phải đạt tiêu
chuẩn, khỏe, sạch sâu bệnh.
- Chọn đất tốt để trồng, đất có
nhiều mùn, không bị úng nước, có độ tàn che từ 70% trở lên.
- Tăng cường các biện pháp canh
tác như: Vệ sinh vườn, thu gom, cách ly cây bệnh… để hạn chế các đối tượng dịch
hại gây hại.
- Thường xuyên kiểm tra, phát
hiện sớm các đối tượng dịch hại, xử lý kịp thời bằng các biện pháp thủ công
như: cắt tỉa lá bị bệnh, nhổ bỏ và xử lý cây bệnh,…Cần làm bẫy lồng, bẫy kẹp,
dụng cụ xua đuổi… hoặc dùng nilon, lưới để ngăn các động vật gây hại vườn sâm.
* Đối với những vườn giữ giống,
nhân giống, vườn ươm khi có nguy cơ dịch hại nặng, có thể sử dụng thuốc BVTV
(ưu tiên sử dụng các loại thuốc sinh học) theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn
để bảo vệ tối đa nguồn giống.
Trồng sâm đúng hướng dẫn kỹ
thuật, trồng lan trên mặt đất tự nhiên (không lên luống) để tránh nước mưa tạo
thành dòng chảy hay đất trong luống sâm quá ẩm ướt sau mưa nhằm hạn chế bệnh
hại sau này, đặc biệt đối với bệnh do vi khuẩn gây hại.
Ngoài ra, quả sâm có các đối
tượng như chuột, chim và các động vật khác rất thích ăn. Vì vậy, khi cây kết
quả, phải làm túi lưới bọc chùm quả. Túi lưới được gắn vào 1 que chắc chắn (que
dài hay ngắn tùy thuộc độ cao của chùm quả), que được cắm chắc xuống đất. Ngoài
tác dụng bảo vệ các đối tượng gây hại, cọc túi lưới có tác dụng giữ cho cây
không bị gió, mưa lay đổ do chùm quả nặng.
7. Thu hoạch
Sâm Ngọc Linh trồng từ cây
giống sau 6 năm có thể thu hoạch được, tuy nhiên năng suất, chất lượng và hiệu
quả chưa cao, nên thu hoạch củ khi sâm đạt từ 8 năm tuổi trở lên, thu vào tháng
10 - 12 (khi cây ngủ đông).
Trên đây là hướng dẫn tạm thời
kỹ thuật trồng và chăm sóc Sâm Ngọc Linh dưới tán rừng theo phương pháp mô
phỏng các điều kiện sống của Sâm hoang dã, bảo đảm phát triển Sâm Ngọc Linh
trồng bền vững, hạn chế tối đa các tác động suy giảm môi trường rừng. Yêu cầu
mọi đối tượng trồng Sâm dưới tán rừng phải tuân thủ hướng dẫn này; trong quá
trình thực hiện nếu có vướng mắc đề nghị phản ánh để có điều chỉnh, bổ sung cho
phù hợp./.
Rất mong được cộng tác với Quí vị khách hàng trên toàn quốc.
Mọi chi tiết xin liên hệ: TRUNG TÂM GIỐNG CÂY TRỒNG CÔNG NGHỆ CAO - HỌC VIỆN NÔNG NGHIÊP VIỆT NAM
Địa chỉ trụ sở giao dịch tại Miền Bắc: Khu 31ha, Ngõ 237, Đường Ngô Xuân Quảng, TT Trâu Quỳ - Gia Lâm – Hà Nội
Cán bộ phụ trách: Ks. Diệu Anh
Điện thoại - 0432161283/0963643451
Email: nongnghiepvn14@gmail.com
CHẤT LƯỢNG VÀ UY TÍN XÂY DỰNG NÊN THƯƠNG HIỆU
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét